चला सुरू करूया आर्थिक जागर
नमस्कार
मी अविनाश हेमराज वाळुंजे
आर्थिक सल्लागार ( finacial planner )
आज आपण बचत आणि बचत याविषयी माहिती घेऊया।
खरंतर बचत saving म्हणजे काय हे आपल्याला सांगायची गरजच नाही. सकाळी उठल्यापासून ते रात्री झोपेपर्यंत आपण बचत करत असतो किंवा बचतीचा विचार करत असतो. काही उदाहरणे बघुयात टूथपेस्ट संपली असे वाटत असतानाच गृहिणी लाटणं फिरवते आणि पेस्ट 2 ते 3 दिवस सर्वांना पुरते.
सकाळची अशी मजेदार सुरुवात झाल्यानंतर आपण संपलेल्या साबणाचे तुकडे एकत्र करतो आणि त्यातही बचत करतो. नाश्त्याला पोह्यात तेल कमी टाकतो आणि बचत केल्याचे समाधान मिळवतो. गाडी चालवत असताना उतारावर लगाडीचे इंजिन बंद करतो, सिग्नलवर गाडी बंद करतो हीसुद्धा एक बचतच होय. डॉक्टरांच्या सांगण्यावरून का होईना दोन घास कमी खातो. विजेची बचत हीच विजेची निर्मिती! या उक्तीप्रमाणे आपण जेथे गरज असेल तेथेच विजेचा वापर करतो. अशी अनेक उदाहरणे देता येतील. म्हणजेच बचत आपल्या नसानसात भिनलेली आहे. पण माझा प्रश्न हा आहे की खरंच ही बचत आहे का?
होय ही बचतच आहे आणि आपण सामान्य ते गर्भश्रीमंत सर्वच जण अशा प्रकारे बचत करतो आणि काही न दिसणारे मूल्य कमवतो.
गृहिणी हीच बचत सम्राज्ञी।
प्रत्येक घराची गृहलक्ष्मी ही खरंतर बचत सम्राज्ञी असते. पतीने घरखर्चाला दिलेल्या पैशातून बचत करणे हा तिचा स्वभाव असतो. मग यातून ती भिशी सारख्या छोट्या प्रकारातून पैसे जमा करते किंवा पोस्टात अथवा बँकेत रिकरिंग डिपॉझिट सुरू करते. यावेळी तिला बचत महत्वाची असते, बचतीवरील व्याज नाही.
अनेकदा घरधनीही बचतीत मागे नसतो. येनकेनप्रकारेण तोही बचत करतच असतो. पेट्रोल बचत करणे, चप्पल बूट जपून वापरणे, गरज असेल तरंच बाहेर खाणे, व्यसनांपासून दूर राहणे, जवळपास जायचे असल्यास पायीच जाणे, भाजीपाला घेताना भाव करणे अशी अनेक उदाहरणे देता येतील.
बचत करणे ही आपली वृत्ती असते. अनेकदा आपण केलेली बचत ही आपल्यावर आलेल्या कटू प्रसंगात मोलाची साथ देऊन जाते. बचतीचे महत्व आपल्या पूर्वजांनी आपल्या अनेक कृतीतून दाखवून दिले आहेत. अनेक जुन्या वाड्याच्या जीर्णोद्धार प्रसंगी पाया खणताना अथवा भिंतीत अथवा कोनाड्यात जुनी नाणी, सोन्या चांदीचे दागिने, जडजवाहीर सापडतात. हीसुद्धा त्याकाळी केलेली एक बचतच होय. आप्तस्वकीय अथवा शत्रूपासून सुरक्षित ठेवलेली ही बचत कोणाच्या उपयोगी पडेल हे माहीत नसताना केलेली असायची. आपण भारतीयांना बचत ही मिळालेली देणगी आहे. यामुळेच जागतिक मंदीच्या काळात आणि कोरोना सारख्या जागतिक महामारीच्या प्रसंगी आपण जगाला दाखवून दिले की आमची बचत हीच सर्वश्रेष्ठ आहे. आपल्या आयुष्यात बचतीचे अनन्यसाधारण महत्व आहे. या छोट्या छोट्या बचतीतून आपण आपल्या मोठ्या स्वप्नांचा पाया रचत असतो आणि मार्गक्रमण करत असतो.
बचतीची अशी सोपी उदाहरणे पाहताना बचतीची अर्थशास्त्रीय व्याख्या म्हणजे विशिष्ट कालावधीत कोणत्याही आर्थिक एककाद्वारे अर्जित आधिक्यात घडून येणारा नक्त बद्दल म्हणजे बचत होय. थोडक्यात सामान्यपणे एकूण उत्पन्नातून खर्च वजा जाता उरणारा भाग म्हणजे बचत होय. निवडक किंवा विशिष्ट काळात बचत ही उत्पन्नाच्या पातळीवर म्हणजेच आपल्या उत्पन्नावर अवलंबून असते. बचत किती, कशी आणि कुठे करावी ? हेही फार महत्वाचे असते. बचतीला पर्याय असू शकतो का ? बचत करताना सुरुवात कशी करावी ? बचत करण्यासाठी वयाची मर्यादा असते का ? बचत कोणासाठी व का करावी ? असे नानाविध प्रश्न आपल्याला पडायलाच हवेत. हीच तर खरी सुरुवात असते.
आजची बचत हीच उद्याची संपत्ती।
पुन्हा भेटूया
आपल्या प्रतिक्रिया नक्की द्या।
नमस्कार